Istnieją definicje ambientu, zaczynające się od słów "rytmiczna, transowa muzyka z kosmicznymi melodiami". Inne zaś opisują ambient jak muzykę "pozbawioną rytmu i wyraźnej melodii". Jedni mówią o "muzyce, w której nic się nie dzieje", podczas gdy inni opisują ambient jako "poszukiwanie najpiękniejszego dźwięku zaraz po ciszy". Skąd biorą się te sprzeczności? Jak opisać styl, którego instrumentarium stanowią dowolne obiekty emitujące dźwięki, a "typowe" tempo oscyluje w granicach 0 - 170 bpm?

Mamy nadzieję, że na te i inne pytania pomoże odpowiedzieć prezentowany (choć na pewno niekompletny) słowniczek terminów i wykonawców: od Ambientu do jego Źródeł. To nie nasza wina, że alfabet zaczyna się na a i kończy ź, a nie odwrotnie...

Ambient

Definicji tego gatunku jest tyle, ile jego - bardzo różniących się między sobą - odmian.

Ogólnie, ambient to styl, który małą uwagę przywiązuje do melodii, harmonii, nut, akordów i rytmu, koncentrując się na brzmieniach i tworzeniu nastrojów, dźwiękowych obrazów, muzycznych przestrzeni. Ważną cechą ambientu jest też fakt, że artysta często manipuluje "zastanymi dźwiękami", zamiast kreować coś samodzielnie. Mogą to być dźwięki pochodzące z otoczenia (ambient, czyli "to, co otacza"), albo też istniejąca już muzyka (np. Orb remiksując "Tubular Bells" Oldfielda, stworzył zupełnie nowe nagranie). W związku z powyższymi cechami, jest oczywiste, że współcześnie ambient rozwinął się w dużej mierze dzięki powstaniu samplerów.

Ambient Dub

Nazwa stylu mówi sama za siebie: atmosferyczne dźwięki oparte na dubowych korzeniach. Dzięki sukcesowi pierwszych płyt The Orb AD cieszył się dużą, choć krótkotrwałą popularnością. Wykonawcy którzy oparli się modzie, bądź nie mają nic wspólnego z "komercyjnym AD" to m. in. Muslimgauze, Bill Laswell, Mick Harris, Drome, Woob, Higher Intelligence Agency, Sounds From The Ground.

Ambient House

Za pierwsze nagranie tego gatunku często uznaje się "Coma II" S'Express (89). Z pewnością pierwszy album z AH to "Chill Out" The KLF. Inne pionierskie nagrania w tym stylu to: "Sueno Latino" Sueno Latino, "Floatation" The Grid, "Paradise" Quadrophenia, "Pacific" 808 State, a nawet "Sadeness Part 1" Enigmy. Superklasyk gatunku (a przy okazji chyba najdłuższy tytuł w jego historii) to "A Huge Ever Growing Pulsating Brain That Rules From the Centre of the Ultraworld" The Orb. Połączenie elementów (głównie rytmu), pochodzących z acid house z bardziej nastrojowymi, "atmosferycznymi" klimatami. Terminu AH używano także do określania wszelkich house'owych nagrań nadających się także do słuchania. Z czasem wykonawcy określani jako AH zostali przeniesieni do szufladki z napisem "ambient techno".

Ambient Industrial

Jeżeli - z definicji - hałaśliwe nagrania zaliczane do industrialu stają się choć trochę stonowane - mówi się o nich "ambient industrial". Zresztą przemysłowe odgłosy mogą mieć równie "kosmiczny", medytacyjny charakter, jak śpiew ptaków, czy szmer padającego deszczu. Przekonywali o tym z powodzeniem m. in. Hafler Trio (projekt Chrisa Watsona z Cabaret Voltaire), Throbbing Gristle i Controlled Bleeding (pionierzy industrialu we wszelkich odmianach), Lustmord, Merzbow, Final, Aube, James Plotkin, Jeff Greinke, Zoviet France, Vasalisks O Yuki Conjugate, Coil, a czasami także duet Lieb/Fulber (Front Line Assembly, Synaesthesia, Delerium, Intermix). Za pierwsze, klasyczne nagranie AI przyjmuje się "Aaumgn" Can.

Ambient Techno

Na przełomie lat 80. i 90. artyści znudzeni "łupanką" dominujacą na rave'ach zaczęli grać spokojniejsze dźwięki, rezygnując z utartych schematów muzycznej elektroniki. Ambient techno ma trochę inną genezę od "naukowego" ambientu Eno, bowiem powstał poprzez ogołocenie tanecznej elektroniki z rytmu, melodii, wokali i skupienie się na samym dźwięku. To odnosi się również do ambient house, którego AT jest oczywiście logiczną kontynuacją. Za najważniejszych uznaje się ponownie The Orb, ale też Future Sound Of London, Aphexa Twina, Mixmastera Morrisa, Pete'a Namlooka, Biosphere, Ultramarine, B12, Black Dog, System 7, Higher Intelligence Agency, Spacetime Continuum, Skylab, Autechre, ľ-Ziq, Oval, The Sabres Of Paradise, Air. I nie jest to bynajmniej koniec listy, zwłaszcza, że ciągle przybywa nowych, doskonałych wykonawców. Przy tym są oni coraz bardziej odlegli zarówno od klasyki ambientu, jak i techno. Bezradni dziennikarze wymyślają więc nowe terminy (np. "post-techno"), albo wrzucają wszystkich do przepastnego worka z napisem "electronica", nie bacząc na to, że mieszają w ten sposób hity z list przebojów z awangardowymi eksperymentami.

Aphex Twin

Tak naprawdę nazywa się Richard James. Choć wiele jego nagrań trudno nazwać po prostu ambientem, to album "Selected Ambient Works 85-92" i EP-kę "Analogue Bubblebath" należy do klasyków gatunku (choć w 1985 roku Aphex miał chyba 13 lat...). Pomysły i "technologie" Cage'a i Stockhausena przeniósł w erę techno. Jest współwłaścicielem Rephlex Records.

Apollo

Pododdział zasłużonej belgijskiej wytwórni techno R&S, zajmujący się odmianami ambientu wywodzącymi się z techno. Wydali m. in. płyty Model 500 (Juan Atkins), Biosphere, Roberta Leinera i reedycję albumu Mixmastera Morrisa "Flying High".

Astralwerks

Amerykanie, którzy wydają płyty takich sław, jak The Chemical Brothers, Future Sound Of London, System 7, Spacetime Continuum, czy Photek.

Beyond/Waveform

Dwie siostrzane wytwórnie, z których pierwsza, założona przez Mike'a Barnetta, miała siedzibę w Anglii, a druga w USA. Na początku lat 90., zaczynając od "Ambient Dub Volume 1: The Big Chill", Beyond wyprodukowało serię kompilacji, mających istotny wpływ na powstanie sceny dub ambient. Dla Beyond nagrywali m. in. Banco de Gaia i Higher Intelligence Agency. Waveform wznowiło na rynku amerykańskim składanki Anglików jako "A.D.", zaś w późniejszym okresie jej nakładem ukazały się także płyty Loop Guru czy A Positive Life.

Biosphere

Pseudonim Geira Jensena. Najbardziej znany i ceniony artysta nagrywający dla Beatservice, "mroźny" ambient. Album "Substrata" przez wielu uznawany jest za najlepszy album z ambientem wydany w latach 90.

Beatservice

Wytwórnia z Tromso w Norwegii skupiająca wykonawców określanych mianem "arktyczny ambient". Jedno z ciekawszych odkryć ostatnich lat. Dla Beatservice nagrywają m. in. Biosphere, Aedena Cycle, Mind Over Midi, Motion Control, Information. Dla początkujących: kompilacja "Arctic Circles".

Black Dog, The

Dość tajemnicza formacja w skład której wchodzili Ken Downie, Ed Handley i Andy Turner. Po albumie "Spanners" pod nazwą BD działa jedynie Downie, pozostała dwójka utworzyła Plaid. BD to mieszanka wpływów techno, stonowanego hip-hopu, d'n'b, ale też ambientu i inspiracji zbieżnych z new age. Fanom ambient techno można polecić późne wydawnictwa BD, zwłaszcza "Bytes".

Budd, Harold

Kompozytor amerykański, tworzy od lat 60. Rozpoczynał od minimal music i stylu neo-klasycznego. Jego najbardziej znane albumy zawierające ambient, to powstałe przy współpracy z Brianem Eno "Ambient 2: The Plateaux of Mirrors" i "The Pearl". Jedną z najlepszych swoich płyt - "The White Arcades", nagrał razem z R. Guthrie z Cocteau Twins.

Cage, John

W początku lat 50. pod wpływem filozofii Zen stworzył swoje najważniejsze dzieła "Imaginary landscapes #1", czy "4:33" (tytuł oznacza tu czas trwania utworu, który muzyk "wykonuje" siedząc przy zamkniętym fortepianie - Cage pokazał, że dźwięki istniejące w otoczeniu słuchacza same mogą być muzyką; Eno sprzedał później ten pomysł w nowym opakowaniu). Jego poszukiwania w zakresie nowych brzmień, improwizacji, w dziedzinie psychologii odbioru i zastosowania elementu losowego w kompozycji, świadomie czy też nieświadomie wykorzystali pionierzy i twórcy ambientu.

Celestial Harmonies

Wytwórnia z Arizony (USA) założona przez Eckarta Rahna jeszcze w latach 70. CH i jej pododdziały - Black Sun, Kuckuck i Fortuna, wypuściły szereg doskonałych płyt takich twórców jak Hari Deuter, Steve Roach, David Persons, Terry Riley, Synergy, Popol Vuh, John Mark, Coolangubra i - nie wiadomo w jakim celu (kasa?) - Kitaro. Motto: "Szlachetność celu i doskonałość ekspresji".

Chill Out

(ang. "relaksować się") Za pierwszy uznaje się The White Room - pomieszczenie, w którym Alex Paterson (potem twórca The Orb) grywał płyty Briana Eno, Pink Floyd, czy Mike'a Oldfielda podczas tanecznych imprez Land Of Oz Paula Oakenfolda w 1989 roku. W czasach acid house i rave'ów w chill outach kończyły się imprezy, klubowicze dochodzili do siebie przy kojących dźwiękach, które zajmowały umysł i pozwalały zapomnieć, że ecstasy przestaje działać. Jeśli ambient jest grany w klubach, to właśnie w chill outach.

Dark Ambient

Patrz: Ambient Industrial. Także crossover ambientu i gothic. Klasykiem gatunku jest Robert Rich. Najważniejsze wytwórnie: Cold Meat Industries, Projekt, Staalplaat.

Debussy, Claude

Uwolnił muzykę od skali dur-moll. Odejście od pokutującego od stuleci systemu tonalnego stworzyło w XX wieku pole do popisu dla ludzi takich jak Satie, Cage, LeMone Young, Eno. Ambient zawdzięcza mu także wykorzystywanie w muzyce odgłosów natury ("La mer", "Prelude a l'apres-midi d'un faune").

Different Drummer

Wytwórnia Rockers Hi-Fi. Produkuje głównie ambient dub i trip hop: Schizoid Man, EuphonicLoop Troop, DJ Bigfoot. Kompilacja "Bastard Tracks".

DJ-e

Najbardziej znani DJ-e grający ambient, to Mixmaster Morris, Matt Black (tak, tak - to ten z Coldcut), Namlook, Paul Gavelord, Bobby Bird, Bongo, Matt Carter, Ambient Daan, Dr. Atmo, Haruomi Hosono, Gwen Jamois, DJ Morpheus, Mickey Nice, Rocket Ron, Solar Quest, Matthew Hawtin, DJ Spooky, Paul Thomas (prowadzi "The ChillOut Zone" w KISS FM), Andy Weatherall (ambient też gra...), ekipa z FFSM.

Editions EG

Wytwórnia zorganizowana przez Briana Eno. Znacząca nie tylko ze względu na swojego fundatora i fakt, że seria jego klasycznych "ambientalnych" albumów ukazała się właśnie pod szyldem EG. Nigdy nie ograniczała się do wąsko zdefiniowanego stylu, wydając obok płyt Eno, Harolda Budda, Roberta Frippa, Jona Hassela, Mike Nymana, Gavina Bryarsa czy The Penguin Cafe Orchestra także... Killing Joke. EG to również doskonałe okładki, które stworzyły graficzny standard kopiowany przez inne wytwórnie i wykonawców. Eno założył także kolejne wytwórnie: All Saints (J. Hassel, Laraaji, R. Eno, H. Budd), Obscure (H. Budd, Penguin Cafe OrchestraOpal/Land (E. i R. Eno, Budd, Hasel, ale też B. B. King, John Cale, D. Lanois i Zwuki Mu).

Electronic Listening Music (ELM)

Nazwa stosowana w okresie, gdy termin ambient house wyszedł z użycia (1993), z czasem zastąpiona przez ambient techno.

Eno, Brian

To tylko skrót: w paszporcie i innych dokumentach ma on wydrukowane - Brian Peter George St. John Le Baptiste De La Salle Eno. Pewnie dlatego tworzy takie długie kompozycje. Ewidentnie ojciec ambientu. Na przełomie lat 70. i 80. zdefiniował ten styl, dał mu nazwę i podstawy teoretyczne. Wypuścił cały szereg doskonałych, klasycznych albumów. Współpracował z dziesiątkami artystów (członek Roxy Music, współpracownik Cluster, R. Frippa, J. Hassela) i założył kilka wytwórni płytowych. Ambient nazywał "muzyką, która opisuje doświadczenie przestrzeni otaczającej słuchacza". Napisał kilka książek zawierających notatki, szkice i wykłady poświęcone muzyce. Złośliwi twierdzą nawet, że bardziej jest znany z muzyki o której pisał, niż tej, którą faktycznie grał. Że jest to bzdura świadczą podstawowe w historii ambientu albumy: "No Pussyfooting", "Discrete Music", "Ambient 1: Music For Airports", "Ambient 3: The Plateaux Of Mirror", "Ambient 4: On Land", "Music For Films 1", "The Apollo Soundtracks". Brat ojca to... nie, nie chodzi o stryja - brat "ojca ambientu" - Roger Eno też nagrywa - jego płyty to połączenie stylistyki E. Satie i H. Budda.

Ethno

patrz: world music

Extreme Records

Wytwórnia z Melbourne (Australia), która zrobiła międzynarodową karierę wydając bardzo różnorodną, choć przeważnie bliską ambientowi muzykę. W ciągu kilkunastu lat swojej działalności Extreme opublikowało m. in. płyty Somy, Muslimgauze, Paula Schulze i Shinjuku Thief.

Fraktale

Natura składa się głównie z fraktali. Charakteryzują się one nieliniową, losową strukturą i samopowtarzalnością (dowolny fragment fraktala przypomina jego całość - obłoki, linia brzegowa, liść paproci, itp.). Dźwięki występujące w przyrodzie również mają fraktalną budowę (wodospad, wiatr). Obiekty liniowe, symbole są zaś tworem człowieka. Ponieważ muzyka miała również strukturę liniową (przykładowo klasyczna skala tonalna przyjmowała dźwięki C i C#, nie uwzględniając częstotliwości znajdujących się pomiędzy tymi wartościami). Teoretycy ambientu starając się przybliżyć muzykę do naturalnych dźwięków, wzorują strukturę utworów na budowie fraktali. Stąd biorą się w ambiencie szumy, losowość, płynne, powolne zmiany powtarzalnych motywów, itp.

Fax

Wytwórnia Pete'a Namlooka. Istnieje dość krótko, bo od 1992 roku, ale zdążyła wydać już setki tytułów (w tym sporo klasyków), m. in. albumy Dr Atmo, Atom Heart, Tetsu Inoue, Gamma, If, Daniel Pemberton, Whole Traffic, Sad World, A Day In The Park, no i oczywiście potężną ilość wydawnictw samego Namlooka. Fax wypuszcza płyty bardzo różnorodne stylistycznie, te z ambientem mają niebieskie okładki...

Farfield

Młoda wytwórnia założona przez Nicka Webba, zajmująca się promocją ambientu i twórców multimedialnych.

Future Sound Of London

Brian Doughans i Gary Cobain rozpoczynali jako Humanoid, ale dopiero jako FSOL zaczęli produkować płyty będące połączeniem ambientu, rocka psychodelicznego i techno ("Lifeforms"). Są uznawani za najważniejszych w tym nurcie, obok The Orb. Jako Amorphous Androgynous wydali "Tales of Ephidrina" również godną polecenia fanom ambient techno.

Global Communication

Brytyjski duet założony w 1991 roku przez Marka Pritcharda i Toma Middletona. Choć najbardziej znani są właśnie jako GC, to nie ograniczają się tylko do ambient house/techno. Jako Reload wydają płyty z techno industrialem, jako Jedi Knights - electro-funk, jako Link - progressive house, natomiast pod nazwami The Chameleon, Chaos i Julia Set produkują drum'n'bass. Ich najbardziej znany album z ambientem to "76:14" z 1994 roku. Przed założeniem GC Middleton współpracował z Aphex Twinem. Członkowie GC prowadzą też wytwórnię płytową Evolution Records.

Greinke, Jeff

Jeden z pionierów ambient industrialu, jego "Cities Of Fog" to klasyka sennej muzyki budowanej z szumów i przemysłowych hałasów. W późniejszym okresie penetrował też obszary ethno ambientu ("Swimming").

Halpern, Steven

Nowojorczyk, "dźwiękowy uzdrowiciel", najważniejsza postać new age. Rozpoczynał jako trębacz i gitarzysta formacji jazzowych. W 1969 r. skończył z jazzem starając się zagrać przy pomocy akustycznych instrumentów "naturalną ciszę". Jego pierwszy album "Spectrum Suite" uznaje się za klasyczne dzieło new age.

Hassel, Jon

Kanadyjski trębacz, producent, współpracownik m. in. Brana Eno ("The Fourth World Possible Music"), Terry Riley'a, Davida Sylviana. Nagrał wiele udanych solowych albumów z etno ambientem inspirowanym muzyką azjatycką i afrykańską: "Fourth World, Vol. 1: Possible Musics", "City: Works of Fiction".

Hearts Of Space

To jedna z najważniejszych firm wydających ambient. Mająca siedzibę w Kalifornii wytwórnia, została założona przez Stephena Hilla, autora pionierskiej audycji radiowej "Music From The Hearts Of Space". Głównym kryterium doboru artystów, jest fakt, że ich muzyka ma tworzyć swoiste otoczenie, dźwiękowy kosmos dla słuchacza. W tej formule sprawdzili się m. in. Constance Demby, Michale Stearns, Robert Rich, Kevin Braheny, Tim Story. HOS utworzyła trzy pododdziały specjalizujące się wybranych stylach. RGB (istnieje od 1994 r.) wydaje taneczną elektronikę (Paul Haslinger, Candice Pacheco, D'Cückoo), World Class (od 1992 r.) specjalizuje się w world music (Flamenco Mystico), zaś najmłodsze dziecko HOS - Fathom to dark ambient (R. Rich, Steve Roach, Suspended Memories, Lustmord, Kenneth Newby, TUU).

Higher Intelligence Agency

Duet DJ-a i muzyka Bobby Birda i współpracującego z nim okazjonalnie Dave'a Wheelsa. Początki HIA to występy na żywo Birda w klubie Oscillate. Z czasem duet zaczął wydawać płyty z muzyką wykraczającą poza ambient techno w stronę elektronicznych eksperymentów ("Freefloater", "Polar Sequencies").

Illbient

Ill + ambient - czyli "chory ambient". Zmutowany ultraniski bas nagrań artystów związanych głównie z wytwórnią World Sound.

Inoue, Tetsu

Japoński muzyk i DJ. Mieszka w Nowym Jorku, nagrywa dla niemieckiego Fax Records i tworzy chyba najbardziej kakofoniczne dźwięki do chill outów. Albumy "Ambient Otaku", "World Receiver".

Intelligent techno

Alternatywne określenie dla ambient techno, mające swoje źródło w serii kompilacji wydanych przez Warp Records - "Artificial Intelligence".

Isolationism

Teoretycznie kolejna odmiana ambient techno, ale raczej funkcjonuje jako sztuczny twór wymyślony przez brytyjski magazyn The Wire i wytwórnię Virgin (składanka "Ambient 4: Isolationism"). Za "izolacjonistów" uznaje się m. in. Autechre, Thomasa Könera, Paula Schütze i "późnego" Apex Twina, choć równolegle funkcjonuje określenie "post-techno". Izolacjoniści wyizolowali się zupełnie od rytmu i melodii, pozostawiając oderwane od jakichkolwiek konkretnych struktur dźwięki.

Jumbient

Tym mianem zdefiniowano (po raz pierwszy w Japonii) skrzyżowanie ambientu i jungle. Wydawać by się mogło że takie zestawienie może działać jak kiełbasa popijana mlekiem, ale drum'n'bass (np. Dego z 4 Hero, Photek, DJ Majik) pokazał, że jest inaczej.

KLF (Kopyright Liberation Front)

Bill Drummond i Jimmy Cauty, znani kombinatorzy muzycznego światka, nie odkryli nic nowego. Z premedytacją założyli kolejny "zespół", by zarobić sporo pieniędzy. Mimo wszystko ich "Chill Out" (90) jest uznawany za pierwszą płytę ambient house/techno, a przy tym jedną z lepszych. Zaś określenie "chill out" przyjęło się na stałe.

Kluby

Prawie każdy szanujący się klub posiada Chill Out. Jednak istnieją kluby nastawione głównie na granie ambientu, albo takie w których jest on jedną z dominujących stylistyk. The Big Chill, Nubient, Cueless, Oscillate (Wielka Brytania), Global Chillage Coffeshop (Amsterdam), Ultraschall Club (Monachium), Ambient Temple Of Imagination, Atmospheric Audio Chair, CloudWatch (USA), Fukuoka, Eden In The Sky (Japonia), to niektóre z bardziej znanych.

Koan

Program komputerowy (a właściwie już seria programów) produkowany przez firmę SSEYO, pozwalający na automatyczne generowanie "muzyki tła". Produkt mocno popierany przez Briana Eno.
Więcej informacji: www.sseyo.com

Kompilacje

Wielu fanów ambientu woli zbierać składanki, niż albumy konkretnych twórców. Bardziej znane to: "Excursions in Ambience", "Artificial Intelligence", "From Here to Tranquility", "United States of Ambience", "Ambient Dub", "A.D.", "Ambient Extractions", "Chill Out", "Feed Your Head", "Ocean Of Sound", "The Ambient Cookbook".

Köner, Thomas

Mistrz dark ambientu. Zaczynał od muzyki budowanej wyłącznie z dźwięku gongów. Z czasem płyty Könera zawierały też bardziej rozbudowane, emocjonalne nagrania. "Kaamos" wydany przez Mille Plateaux w 1998 roku to jedna z najlepszych płyt z dark ambientem.

Krautrock

Stylistyczna "szuflada", w której znaleźli się niemieccy pionierzy elektroniki i nowej fali z przełomu lat 60. i 70. Krautrock to m. in. Cluster, Tangerine Dream, Neu!, Can, Faust i (jak zwykle...) Kraftwerk. Wszystkie te grupy miały wpływ na powstanie nurtów ambient i techno.

Laswell, Bill

"Mistrz świata w basie". Poza różnymi innymi dźwiękami doskonale czuje się w dubie i world music. Założyciel wytwórni Axiom. Nagrał dziesiątki płyt, w tym serię "Ambient Dub" i album "Alien Ambient Galaxy" (nagrana m. in. z Namlookiem, Jah Wobblem i Mickiem Harrisem).

Mixmaster Morris

Najpopularniejszy DJ grający ambient od 1989 roku. Nagrywa też solowe płyty, przeważnie jako Irresistible Force (m. in. doskonały album "Flying High" (92)). Rozpoznawalny nie tylko dzięki charakterystycznym dźwiękom, ale i odlotowym błyszcząco-migającym strojom.

Muzak

To nie tyle muzyka, co dźwiękowa "tapeta", tło które ma pozytywnie wpływać na słuchacza. Tym co różni muzak od ambientu, jest fakt, że nie jest to forma sztuki, tylko narzędzie, sposób pozytywnego stymulowania w pracy, domu, lokalach, podróży, itp.

Namlook, Pete

Naprawdę nazywa się Pete Kuhlmann. Mieszka we Frankfurcie, gdzie nagrywa i prowadzi Fax Records. Zaczynał od new age, grając w grupie Romantic Warrior. Jedna z kluczowych postaci w procesie przenikania ambientu do techno. Współpracował m. in. z Billem Laswellem, Richie Hawtinem, Klausem Schulze, Ludwigiem Rehbergiem. "Air" i "Air 2", bazowe opusy Namlooka to "trance ery kosmosu".

Narada

Amerykańska wytwórnia założona przez giganta new age - Steve'a Halperna. Zorientowana głównie na new age, choć wydaje też różne jazz-rockowe dziwadła. Sublabele - Lotus (muzyka akustyczna), Mystique (muzyka elektroniczna), Equinox (world music). Najważniejsi wykonawcy: Halpern, Michael Jones, David Arkenstone.

New Age

Tym, co przede wszystkim odróżnia NA od klasycznego ambientu, to "nuage'owa" otoczka - od naukowych rozważań Halperna, aż po różne quasi-religijne dyrdymały. New age to "muzyka wykorzystująca czas, przestrzeń i ciszę, jako dźwiękowy wehikuł umożliwiający słuchaczowi bliższy kontakt z jego duchową naturą". Muzyka medytacyjna, relaksacyjna. Twórcy: Halpern, Paul Horn, Iasos, Joel Andrews, Deuter, Emerald Web.

Orb, The

Zespół założony przez Dr. Alexa Patersona (twórca pierwszego chill outu, wcześniej pracownik Editions EG, jeszcze wcześniej techniczny Killing Joke), wraz z Jimim Cautym. Cauty wkrótce skoncentrował się na pracy w The KLF. Paterson krótko pracował z Youthem z Killing Joke (klasyczny już singiel "Little Fluffy Clouds" z melodią wziętą z nagrania Steve'a Reicha). Potem drugim członkiem Orb został Kris "Trash" Weston. Historia tanecznego ambientu zaczyna się na The Orb. "Orb's Adventures Beyond the Ultraworld" (91) to pozycja absolutnie klasyczna, definiująca ambient house (pierwszy singiel Orb "A Huge Ever Growing Pulsating Brain..." (89) był promowany jako "Ambient House For The E Generation"). Drugi album, wydany w 1992 roku "U.F.Orb" spowodował, że nowy ambient zawitał także na listach przebojów.

Orbital

Także utożsamiani z ambient techno. Jednak choć duet braci Hartnoll tworzy świetną muzykę, o ambient zahacza tylko czasami. Warto sprawdzić: "Snivilisation" (94)

Oval

Niemieckie trio (Markus Popp, Sebastian Oschatz, i Frank Metzger) udanie eksperymentujące na polu elektronicznego ambientu i preparu - psują płyty CD! Najpopularniejsze albumy: "Systemische", "94 Diskont". M. Popp wraz z Janem St. Wernerem tworzą duet Microstoria.

Oscillate Posse

Legendarny klub w Birmingham, specjalizujący się w techno ambiencie. Grywali w nim regularnie m. in. Autechre, Orbital, Mixmaster Morris, Scanneri Higher Intelligence Agency.

Prawa półkula mózgu

Nie chodzi tu o nazwę jakiegoś polskiego wykonawcę ambient techno... Prawa półkula jest zdominowana przed podświadomość, natomiast lewa odpowiada za świadomy odbiór docierających bodźców. W ciągu poprzednich stuleci muzyka była tworem (językiem) symbolicznym. Lewa półkula odbierała więc muzykę i "przetwarzała" symbole (nuty) na postać zrozumiałą przez prawą półkulę. Ambient, zrywając z rządzącymi muzyką regułami, strukturami i uproszczeniami, posługując się dźwiękami, a nie "nutami" powiązanymi w struktury, ma trafiać bezpośrednio do podświadomości słuchacza. W ten sposób cichy (przeważnie), spokojny i bynajmniej nie wywrotowy styl stał się częścią jednej z największych rewolucji w muzyce.

Reflective Records

Wytwórnia Jonaha Sharpa. Oprócz Spacetime Continuum wydała też m. in. płyty Vulva, Single Cell Orchestra, Kid Spatula (M. Paradinas) i kompilacje nagrań Pete Namlooka - "The Ambiento".

Rehberg, Ludwig

Główny projektant firmy produkującej syntezatory EMS, której VCS3 zrewolucjonizował brzmienie elektronicznych pionierów początku lat 70. Obecnie Rehberg sam tworzy, a jego album nagrany wspólnie z Namlookiem - "The Putney" wydało Fax Records.

Rich, Robert

Amerykański mistrz dark- i etno-ambientu. Nagrywa od lat 80. Kluczowe pozycje w jego dyskografii to "Trances/Drones" (84), "Stalker" (95) (nagrany z B. Lustmordem), "Below Zero" (98). Bardzo obrazowy, ilustracyjny ambient, czego przykładem mogą być choćby tytuły nagrań: "Stado metalowych stworzeń uciekających przed atakiem rdzy".

Rising High

Druga obok Warp Records wytwórnia, która ukształtowała ambient techno. Wydała m. in. "Flying High" Irresistible Force (Mixmaster Morris).

Roach, Steve

Klasyk medytacyjnego, elektronicznego ambientu. W ciągu dwudziestu lat działalności nagrał prawie czterdzieści płyt, spośród których największym uznaniem cieszą się "Dreamtime Return" (88) i seria "Quiet Music". Wśród jego licznych współpracowników znaleźli się m. in. Robert Rich i Vidna Obmana.

Sabres of Paradise

Jedna z najbardziej poważanych grup brytyjskiego eksperymentalnego ambient techno. Założona w 1992 roku przez znanego DJ-a Andy Weatheralla istniała tylko trzy lata i wydała dwa albumy: "Sabresonic" i "Haunted Dancehall".

Sala, Oscar

Najstarszy twórca ambient techno (84 lata!). Nagrywa dla Fax Records. Syntezatory (lub raczej ich pierwowzory) zaczął budować w 1929, a jego muzykę słychać w setkach filmów (m. in. "Ptaki" Hitchcocka).

Scanner

Czyli Robin Rimbaud. Wydał w ciągu ostatnich pięciu lat dwanaście albumów. Ich zawartość to raczej muzyczny eksperyment gdzieś na obrzeżach techno, niż ambient. Ale skoro zyskał sobie uznanie Billa Laswella, Marciusa Poppa (Oval), a nawet Karlheintza Stockhausena (!), to należy o nim wspomnieć.

Schulze, Klaus

Członek pierwszego składu Tangerine Dream, założyciel Ash Ra Tempel. Jego liczne solowe albumy są nie mniej istotne dla ambientu/new age niż płyty formacji w których zaczynał. Nad Wisłą dobrze znany dzięki koncertom i będącemu ich efektem albumowi "Dziękuję, Poland" (83).

Schütze, Paul

Urodzony w Australii muzyk rozpoczynał jako perkusista i twórca awangardowej formacji Laughing Hands. Z czasem zaczął tworzyć skomplikowany dark ambient porównywany do nagrań Main i Thomasa Könera. Nagrywał m. in. z O Yuki Conjugate i Billem Laswellem. Wybrane albumy: "Abysmal Evenings", "Site Anubis".

Space music

Tym mianem określa się muzykę, jaką grają Robert Rich, Steve Roach, Vidna Obmana, Klaus Shultze, Jeff Greinke, Alio Die, Tangerine Dream, John Serrie, Kevin Braheny. "Space" ma tu oznaczać nie tylko kosmiczne dźwięki, ale tworzenie wszelkich "muzycznych przestrzeni".

Spacetime Continuum

Projekt Jonaha Sharpa. Razem z Mixmasterem Morrisem grał na legendarnych już Spacetime Parties w Londynie (89-90 - pierwsze imprezy techno z muzyką do słuchania, a nie do tańczenia). Z Anglii przeniósł się do San Francisco, gdzie prowadzi jedną z najlepszych wytwórni ambient - Reflective. Pierwsza płyta SC "Fluoruscence" należy do klasyki ambientu. Nagrywał m. in. z Deep Space Network, Laswellem i Namlookiem.

System 7

Duet Steve Hillage i Miquette Giraudy (obydwoje niegdyś w legendarnym Gong). Alex Paterson (Orb) zachęcił w 1990 roku Hillage'a do powrotu na scenę i tak powstał System 7 - pierwsza grupa ambient house z "żywą" aczkolwiek mocno przetworzoną gitarą. Wydany w 1996 r. album "Power of Seven" nagrali razem z Patersonem, Youthem, Derrickiem Mayem i Carlem Craigiem. Przez wiele lat w USA musieli wydawać swoje płyty jako 777, bowiem nazwa "System 7" była zastrzeżona przez koncern Apple, producenta komputerów Macintosh.

Tangerine Dream

Zaczynali pod koniec lat 60. od pseudo-muzycznych wygłupów, potem grywali w kościołach, a w końcu zaczęli robić muzykę do filmów. Space music Niemców często bywa zaliczana do klasyki ambientu Zwłaszcza albumy "Ricochet" (75), "Electronic Meditation" (70), a także "Poland", nagrany w 1983 roku podczas koncertu w kraju o tej samej nazwie. Podobnie ma się też sprawa z solowymi produkcjami jej członków, zwłaszcza Edgara Fraese.

Telepatic Fish

Jedne z pierwszych chill outowych imprez prowadzonych przez Mixmastera Morrisa i kolektyw Open Mind. "Ambientowe imprezy przy herbatce", jak zwali je organizatorzy, pozwalały odpocząć po sobotnich rave'owych nocach.

Throbbing Gristle

Legendarna formacja G.P-Orridge'a. Sama wywarła wpływ na twórców industrialu, ich ostatnie studyjne nagrania to doskonały ambient industrial, a grupy powstałe po jej rozpadzie - Psychic TV ("Kondole") i Chris and Cosey ("Exotika") miały swój istotny udział w kształtowaniu sceny techno i ambient techno. To samo można powiedzieć o solowych dokonaniach C. Cartera ("The Space Between").

Ultramarine

Duet Iana Coopera i Paula Hammonda. Pionierzy brytyjskiego ambient techno. Łączyli hippisowski folk z acid housem: "Lubimy techno, ale fakt, że to muzyka do tańca zupełnie nas nie obchodzi. ("Every Man and Woman is a Star" (91)).

Vidna Obmana

Czyli Dirk Serries, znany belgijski twórca elektronicznego i akustycznego ambientu. Komponuje ciche, wolno przemieszczające się struktury przypominające prace R. Richa i S. Roacha. Jeden z najlepszych albumów: "The River of Appearance" (96).

Warp Records

Pionierska dla całego ambient techno wytwórnia założona w Sheffield przez Roba Mitchella i Steve'a Becketta. Dzięki Warp brytyjskie techno stało się muzyką do słuchania, a nie tylko do tańczenia. Wydali m. in. "Selected Ambient Works '85-'92" Aphex Twina, "Bytes" Black Dog Productions i kompilacje z serii "Artificial Intelligence". Dla Warp nagrywali także LFO, B12, Speedy J, Polygon Window (Aphex Twin), Autchre, Sabres Of Paradise.

Windham Hill

Druga po Narada, klasyczna już wytwórnia new age. Istnieje od lat 70. i wydaje głównie muzykę akustyczną, ale zdarzają się jej wycieczki na elektroniczne poletko (np. wznowienia starszych albumów Vangelisa). Warto poznać albumy założyciela Winham Hill - Williama Ackermana - "Past Light" i "Imaginary Roads".

World music

Etniczne klimaty z całego świata (wg powszechnie panującej opinii world to także część ambientu). Wytwórnie - Axiom, Celluloid. Artyści: Jon Hassel, Banco De Gaia, Astralasia, Bill Laswell, Transglobal Communication, Loop Guru, Skychurch.

Ziny

W Londynie ukazują się "ON Magazine", "Mind Food" i "Magic Feet". Najbardziej znany niemiecki magazyn poświęcony ambientowi to "Fachblatt fur Synapsen Massage" ("Instrukcja obsługi dla przekazów synaptycznych"). Należy wymienić też "ChillOut Records Ambient Magazine" i "Mantra", a z tytułów dostępnych na WWW - "AmbientM" i "ThE FrAcTuReD MiRrOr".

:zoviet*france:

Pozycja obowiązkowa dla fanów ambient industrialu. Zespół powstał w 1980 roku w Newcastle i do dzisiaj (z przerwą 1990-95) dostarcza płyt będących wzorem dla innych "fabrykantów". Warto poznać kompilację wczesnych nagrań "Popular Soviet Songs and Youth Music". Po opuszczeniu ZF w 1993 r. Robin Storey nagrywa jako Rapoon etno ambient.

Źródła

Korzenie ambientu są niezwykle rozległe Trzymając się tylko inspiracji muzycznych z obecnego stulecia, wspomnieć trzeba E. Satie, K. Stockhausena, E. Varese, La Monte Younga, futuryzm (F. Pratella, L. Russolo), muzykę konkretną (P. Shaffer, P. Henry), minimalizm (T. Riley, S. Reich, P. Glass, M. Nyman) oraz Xenakisa i Cage'a. Z punktu widzenia ambientu nie są już oni awangardą, a klasykami.

Marcin Bogacz

Copyright bogacz.pl